Sopocka Skarpa, będąca teraz martwym klifem, stanowiła w tamtym okresie brzeg morza Litorynowego . Morze to powstało ok 7 tysięcy lat temu  z połączenia wód jeziora Ancylusowego poprzez Cieśniny duńskie z Morzem Północnym. Bałtyk stawał się słonowodny, pojawiały się nowe organizmy, a wśród nich ślimak Littorina littorea, od którego kolejna faza rozwoju Bałtyku otrzymała nazwę Morze Litorynowe.  Kolejny etap nastąpił około 3 tysiące lat temu  - podniesienie się dna Cieśnin Duńskich zaczęło utrudniać wymianę wód Bałtyku i Morza Północnego. Zmniejszyło się zasolenie, a tym samym warunki życia organizmów morskich. Od żyjącego w zmienionych warunkach małża Mya arenaria pochodzi kolejna nazwa Bałtyku – Morze Mya.

Źródło: broszurka WWF Instrukcja obsługi Bałtyku

 Martwy klif litorynowy porośnięty drzewami i krzewami zagrożony jest przez ruchy masowe. Następstwem tych ruchów jest przemieszczanie się pokrywy utworów luźnych, a czasami podścielających je mas skalnych. Spowodowane jest to zaburzeniami równowagi pomiędzy siłami trzymającymi a odrywającymi.

Dolny Sopot położony jest na wysokości 1,5-4 m. npm po wschodniej stronie skarpy, mieści się na płaskim terenie abrazyjnej platformy, oddzielonej od brzegu piaszczystą plażą (stanowiąca nasadę Mierzei Wiślanej). Platforma abrazyjna Dolnego Sopotu Mająca na południu szerokość 550 m. zwęża się stopniowo ku północy i wciska wąskim klinem pomiędzy plażą a Skarpą Sopocką na obszarze Park Północnego.

Skarpę rozcinają głębokie ba kilkanaście metrów porośnięte starodrzewem wąwozy potoków uchodzących do zatoki gdańskiej 11 ujściami. Są to od północy: Swelinia, Kamienny Potok z trzema dopływami: Grodowy, Babidolski, Kuźniczy, Wiejski, Środkowy, Elizy, Karlikowski z dwoma dopływami, Bezimienny potok na terenie Karlikowa oraz potok Gdynia z lewobrzeżnym dopływem na terenie Stawowia.

Zadrzewienie skarpy składa się z gatunków, buk, dąb, lipa, klon, grab, wiąz, jesion, brzoza. Samosiew to niemal w 100 % klony pospolite zajmujące każdą wolną powierzchnię powstałą po wypadniętych drzewach. Cały teren skarpy charakteryzuje się znikomą ilością krzewów, sporadycznie występującym bluszczem, winobluszczem i siewkami cennych cisów pospolitych.